NewsUz O‘zbekiston
adliya vazirligi umumiy foydalanishdagi telekommunikatsiya tarmoqlari,
xususan, Internet orqali to‘lovni amalga oshirish qoidalarini
tasdiqladi. Ushbu qoidalar mamlakatda elektron hisob-kitoblarni
kengaytirishga imkor berishi mumkin. Mazkur qoidalar Aloqa va
axborotlashtirish agentligi, Milliy havfsizlik xizmati bilan
kelishilgan holda qabul qilindi.
Markaziy bank
tomonidan ishlab chiqilgan nizom «Umumiy foydalanishdagi
telekommunikatsiya tarmoqlarini qo'llagan holda to'lov tizimini tashkil
qilish qoidalari» deb nomlanadi. O‘zbekistonda elektron
to‘lovlar to‘g‘risidagi bir qancha qonun hujjatlari qabul qilingan.
Jumladan, mamlakat parlamenti tasdig‘i bilan "Elektron to'lovlar
to'g'risida", "Elektron hujjat aylanishi to'g'risida"gi qonunlari kuch
kirgan. 2007 yilning 12 iyunida esa hukumat tomonidan "Elektron
tijoratni amalga oshirishda to'lovlarni o'tkazishni yanada
takomillashtirish chora tadbirlari to'g'risida"gi qarori ishlab
chiqilgan. Mamlakatda bu borada hujjatlar mavjud bo‘lsa-da, asl
voqelikda elektron to‘lovning kam tarqalganini ko‘rish mumkin. Buni bir
tomondan, mamlakat moliya muassasalarida byurokratiya tizimining keng
tarqalgani, ikkinchi tomondan, banklarga huquq idoralarining ta'sir
kuchli ekani bilan izohlash mumkin. Mamlakatda qonunlardan ko‘ra
qonunosti aktlariga jiddiyroq e'tibor qaratilishi ma'lum. Shu ma'noda
elektron to‘lov borasida yaxlit qonun bo‘lsa-da, bu boradagi amaliyotni
tartibga soluvchi nizom yoki qoidalarning ishlab chiqilmagani mazkur
munosabatning rivojlanishiga to‘siq bo‘lgani ehtimoldan uzoq emas.
Endilikda Markaziy bank qo‘llovi bilan alohida qoida tayyorlangani
elektron to‘lovning oz bo‘lsa-da, kengayishi sabab bo‘lishi mumkin. Mazkur
qoidalar vositasida elektron to'lov tizimini tashkil qilish bo'yicha
asosiy tartiblar, umumiy foydalanishdagi telekommunikatsiya tarmoqlari,
jumladan Internet orqali axborot tizimlariga kirishda axborot
xavfsizligini ta'minlash mexanizmlari, shuningdek, to'lov tizimi
sub'ektlari o'rtasida moliyaviy ma'lumotlarni o'zaro ayirboshlashda
rekvizitlar, ya'ni taqdim etilishi kerak bo‘lgan hujjatlar tarkibi
belgilangan. Mutaxassislar ushbu hujjat mamlakatda elektron
tijorat tizimini rivojlanishi, elektron raqamli imzodan
foydalanuvchilar safini kengaytirish, axborot kommunikatsiya
texnologiyalarini qo'llagan holga hizmat ko'rsatishni rivojlantirishga
hizmat qilishi mumkinligini aytmoqdalar. Mamlakatdagi
iqtisodiy sohani tahlil qilgan xalqaro tashkilotlar bank-moliya
muassasalari faoliyatiga huquq-tartibot idoralarining aralashuvi kuchli
ekani, shu bois ham aholining ularga ishonchi sust ekaniga e'tibor
qaratadilar. Shu bilan birga elektron to‘lovning keng yoyilishiga
aholining aksariyat qismida telekommunikatsiya vositalaridan to‘la
foydalana olmasligi ham to‘siq bo‘lmoqda, deydi mutaxassislar. |