Barak
Obama fikricha Yaqin Sharqda tinchlikni tiklamasdan turib qator xalqaro
masalalarga barham berib bo’lmaydi. AQSh Davlat kotibasi Xillari
Klinton ham mintaqa muammolari bilan jiddiy shug’ullanishga, Amerika
siyosatini tubdan o’zgartirishga bel bog’lagan.
Barak Obama
ishga kirishganiga endigina 2 oy bo’ldi va bu davr mobaynida Tashqi
ishlar vazirasi Xillari Klinton, Yaqin Sharq bo’yicha maxsus vakil Jorj
Mitchel va boshqa diplomatlar mintaqadagi ahvol bilan tanishib, yangi
strategiya ustida ishlamoqda.
Parokanda xalqlar o’rtasida
haqiqiy tinchlik o’rnatish uchun AQSh bor kuch-g’ayratini sarflashga
tayyor, lekin yaqin orada olamshumul yangiliklarni kutmang.
Jon
Kerri, AQSh Senatining Tashqi aloqalar qo’mitasi raisi deydiki, Bush
davrida butun e’tibor Iroqdagi urushga qaratilib, mintaqadagi boshqa
ziddiyatlar nazardan chetda, tinchlik rejasi ham rejaligicha qoldi.
“Yangi
rahbariyat - Amerikaning Yaqin Sharqdagi rolini yangilash uchun noyob
imkoniyat. Avvalo Isroil-Falastin mojarosi mintaqaviy muammo ekani va
qo’shni davlatlar hamkorligisiz hal bo’lmasligini anglash zarur”, -
deydi Jon Kerri. Uningcha Eron, Iroq, Suriya, Livan hamda tinchlik
jarayoni bir-biriga chambarchas bog’liq masalalar.
Qo’shma
Shtatlar Suriyani Xamas va Hizbulloh kabi jangari guruhlarni
quvvatlayotganlikda ayblasada, ayni damda rasmiy Damashq bilan muloqot
boshlagan. Bu to’g’ri qaror, deydi Robert Malli, xalqaro inqirozlarni
o’rganuvchi guruh eksperti.
“Falastin birdamligi, Suriya va
Eron bilan ochiq muloqot, Suriya-Isroil o’rtasida tinchlik muzokaralari
bo’ladimi, Obama ma’muriyati bir paytning o’zida bir necha jabhada ish
olib borib, do’stu-dushmanga qo’l uzatib, nazarimda, ko’proq narsaga
erishadi”, - deydi Robert Malli.
Mintaqada o’zgarib borayotgan
vaziyatni hisobga olganda, tinchlik hozircha faqat bir orzu. Isroilda
bosh vazirlikka nomzod Benyamin Netanyaxu falastinliklar bilan tinchlik
evaziga yer ajratishga qarshi. Falastinda raqib guruhlar koalitsion
hukumat tuza olishi ham savol ostida.
Boshqa bir jabhada …
Barak Obama Amerika harbiylarini Iroqdan vatanga qaytarish sanasini
belgilagan. Eron bilan muloqotga ochiq ekanini aytib keladi.
“Mintaqa
geosiyosatida yirik o’zgarishlar ro’y bermoqda”, - deydi senator Jon
Kerri. Eron yadroviy xavfi kuchayar ekan, arab mamlakatlari Isroil
bilan yaqinlashmoqda.
“Ikki yilcha ilgari bunday hamjihatlik
haqida kim o’ylabti deysiz. Haqiqat shuki, Eronni yadro maqsadlaridan
qaytarish - mintaqada barqarorlik garovi. Buni arab davlatlariga
tushuntirib o’tirishning hojati yo’q”, - deydi senator.
Tahlilchi
G’ayt al-Omari deydiki, Yaqin Sharqdagi siyosat va voqealar rivojida
AQShning o’zi o’ta muhim rol o’ynaydi. Obamaning saylanishi bilan
mintaqada ijobiy o’zgarishlar bo’lishiga umid bog’langan. Arab
olimining aytishicha, Amerikadan adolatli yetakchilik, xolis vositachi
rolini bajarish kutilmoqda.